Porażenia poporodowe krów zaliczamy do grupy chorób zwanej zaleganiem okołoporodowym. Zaleganie okołoporodowe występuje u krów mlecznych przed, w trakcie lub zaraz po porodzie.
Warto pamiętać, że nie każde zaleganie krowy po porodzie to porażenia poporodowe. Jest to istotne w postawieniu prawidłowej diagnozy i dalej w zastosowaniu prawidłowego leczenia. Różnicując to schorzenie należy uwzględnić takie przypadki jak:
Calbal plus – kompleksowy preparat wapniowo-witaminowy zapobiegający porażeniu poporodowemu.
- dostarcza szybko przyswajalny wapń
- aktywizuje przemiany energetyczne
- posiada wysoką koncentrację składników w małej dawce
- złamania kości miednicy;
- pęknięcie spojenia miedniczego;
- zwichnięcie stawu krzyżowo-biodrowego;
- porażenie nerwu kulszowego;
- porażenie nerwu zasłonowego;
- ostre i nadostre zapalenie gruczołu mlekowego;
- poporodowe zapalenie macicy.
Do najważniejszych objawów zalegania okołoporodowego należą: pokładanie, zataczanie się zwierząt, niechęć do poruszania się, trudności ze wstawaniem, sztywność kończyn, drżenie mięśni szyi i kończyn. Może wystąpić również osłabienie, senność, zwierzę traci apetyt, wstrzymuje oddawanie moczu i kału, słabiej reaguje na bodźce zewnętrzne, jest apatyczne i osowiałe, objawem mogą być także suche nozdrza i chłodne uszy. Objawami rozwiniętego porażenia poporodowego jest porażenie kończyn, śpiączka z charakterystycznym esowatym skrzywieniem i odchyleniem głowy na bok i ku tyłowi, śmierć w ciągu 48 h w przypadku nie podjęcia terapii.
Zaleganie okołoporodowe występuje najczęściej u krów wysokomlecznych w 3-6 laktacji
Calcium plus – preparat wapniowo-magnezowy zapobiegający porażeniu poporodowemu.
- uzupełnia niedobory wapnia
- zmniejsza ryzyko wystąpienia hipokalcemii
- dostarcza magnez wspomagający przyswajalność wapnia
Spowodowane jest to zwiększonym zapotrzebowaniem na wapń po porodzie, w stosunku do okresu zasuszenia, wynikające z rozpoczęcia sekrecji siary. Wiąże się także z gorszym wchłanianiem wapnia w jelitach, mniej sprawnym uwalnianiem wapnia z kości i większą wydajnością mleka. Krowa po porodzie nie jest w stanie przyswoić potrzebnej ilości wapnia z pokarmem gdyż ma zmniejszony apetyt. Inne czynniki usposabiające do wystąpienia zalegania okołoporodowego to: intensywne żywienie paszami bogatymi w azot szczególnie w ostatnim okresie ciąży, rozregulowanie układu neurohormonalnego, duża wrażliwość na stres wywołany porodem oraz rozpoczynającą się laktacją, niedobory żywieniowe powodujące zmianę stosunku ilościowego soli mineralnych w organizmie (Ca, P, Mg), nie można wykluczyć również dziedzicznej skłonności do schorzenia.
Początek laktacji stawia nagłe i duże wymagania mechanizmom homeostatycznym odpowiedzialnym za regulację wapniową u krowy mlecznej. Nagłe duże zapotrzebowanie krowy na wapń związane z rozpoczęciem laktacji (nawet 122 g dla 600kg krowy o wydajności 30kg) nie może zostać pokryte przez dzienną dawkę pokarmową. Stawia także duże wyzwanie przed mechanizmami mobilizacji tego pierwiastka z ustroju. Zmiany zachodzące w sposobie gospodarowania wapniem potrzebują czasu na zaistnienie, (co najmniej 48h potrzeba na uwolnienie wapnia z kości po zadziałaniu parathormonu). Wymaga to odpowiedniego przygotowania krowy do porodu i laktacji. Niestety w praktyce często krowy są źle przygotowane do porodu i laktacji. W rezultacie tego rozwija się u nich porażenie poporodowe.
ProfiCal New – bolus zapobiegający hipokalcemii.
- zapewnia odpowiednie stężenie wapnia, fosforu, magnezu i witaminy D3
- zmniejsza ryzyko wystąpienia zalegania poporodowego
- stanowi źródło dodatkowej energii
Porażenia poporodowe – konsekwencje dla hodowcy
Straty dotyczące porażenia poporodowego wynikające z padnięcia zwierząt szacowane są na 1,5-2 % przy zachorowalności z ostrym przebiegiem od 3-15 %, komplikacji związanych z zaleganiem, do których należą: uszkodzenie wymienia i strzyków, uszkodzenie racic, zerwanie mięśni lub więzadeł, zwichnięcia stawów, złamanie kości, przemieszczenie trawieńca, zatrzymanie łożyska, mastitis, zaburzenia w rozrodzie, ketoza, zmniejszenie produkcji mlecznej, skrócenie okresu produkcyjnego krów o około 3,5 roku.
Jak przeciwdziałać takiej sytuacji? Przede wszystkim należy dbać o dobre przygotowanie krowy do porodu i laktacji. Istotne jest, aby krowa w tym okresie nie miała oceny wyższej niż 3,5 w systemie oceny BCS. Bardzo dobry wpływ będzie miał tu dodatek prekursora glukozy. Pozwoli na zniwelowanie ujemnego bilansu energetycznego, a także poprzez zwiększenie smakowitości poprawi łaknienie krowy.
Niezmiernie istotne jest zróżnicowanie żywienia w zależności od fazy produkcyjnej krowy. Ma to znaczenie głównie podczas zasuszenia oraz na początku laktacji. W okresie zasuszenia bardzo istotne jest właściwe dobranie składu mineralnego zadawanej paszy, dlatego preparaty mineralne muszą mieć: więcej P, więcej Mg, mniej Ca, mniej Na, stosunek Ca:P w dodatku powinien wynosić 0,7:1. We wczesnej laktacji oraz jej szczycie istotne jest zapewnienie dodatków mineralno-witaminowych, tak, aby produkcja nie była ograniczona przez niedobory. Dlatego stosunek Ca:P w tym okresie powinien wynosić 2:1.
Porażenia poporodowe krów – profilaktyka
Najtańszym i najskuteczniejszym sposobem rozwiązania problemu porażenia poporodowego jest profilaktyczne podanie preparatów zabezpieczających przed jego wystąpieniem. Zalety profilaktyki to:
- likwidacja występowania klinicznej formy porażenia poporodowego krów oraz towarzyszących komplikacji;
- mniejszy nakład czasu poświęcony na sztukę bydła w porównaniu do leczenia w przypadku częstego występowania porażenia;
- zmniejszenie brakowania w stadzie;
- wykluczenie strat ekonomicznych powodowanych porażeniem.
Na czym polega profilaktyka? Profilaktyka to w pierwszej kolejności ułożenie dobrze zbilansowanej dawki pokarmowej, zadawanie paszy wysokiej jakości, żywienie z podziałem na grupy technologiczne. Odpowiednie korzystanie z dodatków mineralnych zwłaszcza w okresie zasuszenia. Podanie witaminy D3 w krótkim czasie przed porodem. Wskazane jest podanie krowie w okresie okołoporodowym preparatu zawierającego: wapń, magnez, nieznaczny dodatek fosforu, wit. D3 oraz wit. z grupy B. Dobrze, jeśli taki preparat zawiera także substrat glukozy. Niedobory powyższych substancji mają największy wpływ na wystąpienie porażenia poporodowego krów.