Utrzymanie liczby komórek somatycznych w mleku na odpowiednim poziomie stanowi istotny problem ze względu na poważne konsekwencje finansowe przekroczenia progu uznanego za graniczny dla zdrowego wymienia. Jedną z przyczyn ich wzrostu są zapalenia wymienia.
Konsekwencje te wynikają zarówno z obniżenia wydajności jak i pogorszenia jakości mleka oraz konieczności podejmowania leczenia. Mililitr mleka z wymienia, w którym nie zachodzą procesy chorobowe, a jedynie ciągła regeneracja, zawiera do 200 tys. komórek somatycznych. Przekroczenie tego progu świadczy o reakcji obronnej organizmu i związanym z nim wzroście liczby leukocytów.
Pierwszym krokiem w dążeniu do obniżenia LKS w mleku jest przestrzeganie zasad higieny doju oraz stosowanie terapii w przypadku wystąpienia objawów zapalenia wymienia. Niestety mimo, że takie postępowanie może doprowadzić do utrzymania zdrowotności wymienia często hodowcy zaniedbują te procedury ze względu na ich czasochłonność. Należy jednak pamiętać, że w tym przypadku poświęcony czas przynosi wymierne efekty ekonomiczne.
Higiena doju – każdy element jest ważny
Wiadomym jest, że im większa liczba bakterii tym większe ryzyko zakażenia. Pielęgnacja wymienia doprowadza do redukcji ilości drobnoustrojów chorobotwórczych w pobliżu otworu strzykowego. Dzieje się tak dzięki działaniom dezynfekującym, jak i przez likwidację siedlisk drobnoustrojów na skutek eliminacji pęknięć skóry.
Zapalenia wymienia – jakie elementy składają się na kompletny program higieny doju?
Przed dojem
Przedzdajanie
Helena fix proderm 35% – gotowy roztwór do higieny przedudojowej.
- skutecznie myje i usuwa brud
- pielęgnuje skórę strzyków
- zmniejsza ryzyko zakażenia wymienia
Obserwacja umożliwiająca wczesne wykrycie świadczących o procesie chorobowym zmian w mleku.
Oczyszczenie wymienia
Zależnie od stopnia jego zabrudzenia przetarcie wilgotną szmatką lub obmycie wodą z dodatkiem środka do dezynfekcji przedudojowej. Nie należy zapominać o osuszeniu wymienia przed założeniem kubków udojowych.
Po doju
Kąpiel poudojowa – zanurzenie lub spryskanie strzyków środkami do dippingu
Kanał strzykowy nie ulega zamknięciu bezpośrednio po doju przez co stanowi otwarte wrota dla drobnoustrojów. To w konsekwencji może doprowadzić do zapalenia wymienia. Z tego względu dipping powinien być wykonany w jak najkrótszym czasie po zdjęciu kubków udojowych lub dowymieniowym podaniu leków. Płyn do dippingu tworzy zamykającą kanał strzykowy kroplę stanowiącą barierę dla mikroorganizmów.
Helena jod forte – produkt na bazie kompleksu jodu nieorganicznego o stężeniu do 5000 ppm.
- zabezpiecza wymię przed zakażeniem
- tworzy powłokę stanowiącą barierę dla patogenów
- nawilża i pielęgnuje skórę strzyków
Jednocześnie następuje niszczenie bakterii znajdujących się na skórze strzyka. Ważne jest aby preparat używany do dezynfekcji poudojowej działał również pielęgnacyjnie na skórę strzyków. Jest ona bowiem podatna na wysuszenie ze względu na brak gruczołów potowych. Naturalnym mechanizmem zatrzymującym wilgoć skóry i hamującym rozwój bakterii jest „płaszcz kwasowy”. W jego skład wchodzi kwas mlekowy zawarty również w niektórych płynach do dippingu. W płynach do dippingu możemy wyróżnić trzy grupy składników:
- składniki bakteriobójcze;
- substancje pochłaniające wilgoć;
- substancje tworzące warstwę ochronną na skórze uniemożliwiające parowanie wody.
Należy pamiętać, że spryskiwanie strzyków mimo, iż ogranicza pracochłonność ogranicza również możliwość dezynfekcji całej skóry strzyka oraz uniemożliwia zastosowanie dippingów tworzących film na skórze. Głównym atutem tej metody jest zapobieganie zanieczyszczeniu płynu do dippingu mlekiem i kałem, a więc przenoszeniu drobnoustrojów. Jednak obecne na rynku bezpowrotne kubki do dippingu pozwalają rozwiązać ten problem również przy zanurzaniu strzyków w płynie.
Warto wiedzieć…
W ofercie handlowej znajdują się płyny gotowe do użytku lub koncentraty. Ważnym problemem przy stosowaniu tych drugich jest rozcieńczanie zgodne z instrukcją, gdyż zbyt małe stężenie ogranicza ich działanie z powodu małej ilości substancji czynnej. Natomiast zbyt duże stężenie naraża skórę na drażniące działanie substancji zawartych w koncentracie. Z tego względu tak dobrym rozwiązaniem są płyny gotowe do użytku. Warto też zwrócić uwagę na tworzenie przez preparat błony ochronnej, która stanowi barierę dla zanieczyszczeń i wydłuża czas kontaktu skóry ze związkami aktywnymi. Jednak aby było to możliwe krowy nie powinny bezpośrednio po doju trafiać na stanowiska legowiskowe.
Wcieranie w wymię maści pielęgnacyjnych i przeciwzapalnych
Helena dip forte – dip na bazie kwasu mlekowego z dodatkiem ekstraktu z nagietka i kasztanowca.
- działa antybakteryjnie i przeciwgrzybiczo
- chroni skórę strzyków przed wysuszeniem
- tworzy widoczną warstwę ochronną
Stosowanie maści umożliwia uelastycznienie skóry i jej ochronę przed pękaniem, a w konsekwencji ułatwia dbanie o jej czystość. Szczególnego nawilżenia skóra wymaga w sytuacjach nadmiernej utraty wody tj. upały, wiatry czy stosowanie detergentów usuwających z powierzchni skóry warstwę tłuszczową. Maści niwelują również obrzęki wymienia i zmniejszają jego bolesność. Są również skuteczne w zwalczaniu stanów zapalnych wymienia.
Jak widać wszystkie te elementy są łatwe do wprowadzenia do codziennego rozkładu zajęć, a jednak często hodowcy je pomijają. Jednak kiedy pojawiają się w stadzie problemy z podwyższonym poziomem komórek somatycznych w mleku, a co gorsza zaczynają mieć swoje odbicie w zwiększonych kosztach leczenia może warto się zastanowić nad poświęceniem uwagi higienie doju.